Ngày 8/5, các phương tiện thông tin đại chúng ở Trung ương và tỉnh Quảng Ngãi đưa tin: Tháp tách Propylene nặng 431 tấn, dài 81 mét, đường kính tháp nơi lớn nhất gần 9 mét đã được Công ty Vận tải đa phương thức Bộ Giao thông Vận tải (Vietranstimex) vận chuyển thành công từ Cảng Dung Quất về đến mặt bằng Nhà máy lọc dầu số 1. Đây là thiết bị quan trọng thuộc phân xưởng chế biến Propylene của Nhà máy lọc dầu, cung ứng nguyên liệu sản xuất hạt nhựa cho Nhà máy Polypropylene, công suất 150.000 tấn/năm, do Tập đoàn Dầu khí Việt Nam đầu tư 3.000 tỷ đồng xây dựng song song với Nhà máy Lọc dầu.

Được tin ai cũng phấn khởi; phần vì thấy thiết bị nhập vào ngày càng nhiều, đồng nghĩa với việc nhà thầu Techip đang khẩn trương thi công xây dựng Nhà máy lọc dầu, khắc phục tình trạng chậm tiến độ mà Thủ tướng Nguyến Tấn Dũng đã nhắc nhở trong lần kiểm tra tại công trường mới đây; phần vì thấy doanh nghiệp vận tải trong nước đang mạnh lên, có thể đảm nhận vận chuyển thiết bị siêu trường siêu trọng phục vụ các công trình trọng điểm của đất nước.

Tuy nhiên, khi tìm hiểu kỹ mới rõ, hai xe chuyên dụng vận chuyển tháp tách Propylene đều thuộc Tập đoàn Vận tải nước ngoài ALE. Điều này càng sáng tỏ khi chúng tôi có dịp trao đổi với ông Nguyễn Đăng Sâm, Tổng Giám đốc Vietranstimex: Công ty này hoàn toàn không vận chuyển lô hàng, kể cả lái xe cũng không. “Tôi rất ngạc nhiên và bất bình trước việc làm này. Đài Truyền hình Việt Nam thì đưa tin Công ty tôi vận chuyển, còn một số tờ báo thì cho là: Dưới sự hướng dẫn của các chuyên gia nước ngoài, Công ty Vận tải Đa phương thức vận chuyển... Tôi đã làm báo cáo gửi chủ đầu tư là Ban quản lý Dự án Nhà máy lọc dầu, Nhà thầu Techip và tập đoàn SDV”, ông Nguyễn Đăng Sâm bức xúc.

Những điều khuất tất:

Trước những vấn đề nêu trên dư luận đặt câu hỏi: “Vì sao một doanh nghiệp nước ngoài phải giả danh thương hiệu của doanh nghịêp trong nước để vận chuyển nội địa? Đằng sau câu chuyện này có gì khuất tất?”

Công ty Vận tải đa phương thức thuộc Bộ Giao thông Vận tải là doanh nghiệp có tiềm lực hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực vận tải hàng siêu trường siêu trọng, với 160 trục rơmooc và nhiều đầu kéo, thiết bị hiện đại khác, có thể vận chuyển những kiện hàng dài đến 100 mét, nặng đến hàng ngàn tấn. Thực tế, Công ty đã vận chuyển thành công giàn khoan nặng 1.600 tấn cho mỏ Rubi và đang chuẩn bị vận chuyển một giàn khoan nặng 2.100 tấn cho mỏ Lan Tây của Tập đoàn BP, cùng những thiết bị khác cho Nhà máy phân đạm dài gần 100 mét.

Trong quá trình triển khai Dự án Nhà máy lọc dầu Dung Quất, Vietranstimex được Liên doanh nhà thầu Techip chọn làm đối tác vận chuyển thiết bị siêu trường siêu trọng phục vụ các gói thầu chính của Nhà máy lọc dầu thông qua Tập đoàn giao nhận vận tải quốc tế SDV. SDV giao Vietranstimex thiết kế, lập phương án vận chuyển toàn bộ thiết bị của Nhà máy lọc dầu. Nhưng sau đó chỉ thuê công ty làm đường tránh qua sông Cửa Đầm, hạ đường điện 35kv xuống đi ngầm và vận chuyển những kiện thiết bị có trọng lượng từ 20 tấn đến 300 tấn, còn thiết bị có trọng lượng từ trên 300 tấn trở lên thì giao cho Tập đoàn ALE, một tập đoàn vận tải nước ngoài. Trả lời câu hỏi tại sao lại phải lấy thương hiệu Vietranstimex để vận chuyển Tháp tách Propylene, bà Võ Nguyễn Thu Thuỷ, Giám đốc quản lý Công ty Trách nhiệm hữu hạn SDV Việt Nam, một chi nhánh của Tập đoàn SDV quốc tế tại Việt Nam cho rằng: “Lẽ ra Vietranstimex phải cảm ơn chúng tôi. Vì chúng tôi làm mà Vietranstimex lại được tiếng, chúng tôi đã quảng cáo giúp cho họ”. Bà Thuỷ còn quanh co rằng: “ Thực ra chúng tôi cũng chỉ là nhà thầu lại của Techip. Vì yêu cầu kỹ thuật, đảm bảo an toàn khi vận chuyển thiết bị siêu trường siêu trọng nên chúng tôi phải thuê thiết bị nước ngoài. Những thiết bị này trong nước không có”.

Nói như vậy là bà Thuỷ đã đẩy khéo trách nhiệm sang phía Nhà thầu Techip, trong khi Tập đoàn SDV là nhà thầu vận tải trong và ngoài nước của Tập đoàn Techip- Tổng thầu xây dựng Nhà máy lọc dầu, có toàn quyền quyết định việc lựa chọn doanh nghịêp vận chuyển thiết bị siêu trường siêu trọng cho Nhà máy lọc dầu. Vấn đề là việc lựa chọn đó phải tuân thủ luật pháp trong nước và quốc tế.

Đừng để doanh nghiệp thua ngay trên sân nhà:

Theo cam kết giữa Chính phủ Việt Nam với Tổ chức Thương mại Thế giới trong lĩnh vực vận tải đường bộ, từ ngày gia nhập, các nhà cung cấp dịch vụ nước ngoài được cung cấp dịch vụ vận tải hàng hoá và vận chuyển hành khách thông qua hợp đồng, hợp tác kinh doanh hoặc liên doanh trong đó tỉ lệ góp vốn của phía nước ngoài không quá 49%.... 100% lái xe của liên doanh phải là người Việt Nam.

Trong khi đó, cũng theo ông Nguyễn Đăng Sâm, Tổng Giám đốc Vietranstimex, Công ty của ông chưa hề có Hợp đồng hợp tác kinh doanh hoặc liên doanh gì với SDV và ALE. Việc SDV thuê Vietranstimex làm đường, điện trong dự án trên theo ông Sâm chỉ là cho “có hợp tác” để lách luật quốc tế. Không có hợp đồng hợp tác kinh doanh, không có liên doanh nhưng SDV vẫn đưa phương tiện và lái xe từ nước ngoài vào vận chuyển nội địa. Rõ ràng, SDV đã vi phạm những cam kết giữa Chính phủ Việt Nam với Tổ chức Thương mại Thế giới.

Ông Sâm cho rằng, việc phải cạnh tranh khi đất nước đã hội nhập là điều tất yếu nhưng phải bình đẳng. Vì thế Chính phủ và các Bộ ngành chức năng, chủ đầu tư... cần có biện pháp giúp đỡ doanh nghịêp trong nước. Không đơn thuần là chuyện thắng thua, mà còn là công ăn việc làm, thu nhập của người lao động và sự khẳng định vị thế của doanh nghiệp trong nước. Tránh để tái diễn việc mặc dù có dư năng lực so với yêu cầu của nhà thầu mà doanh nghiệp Việt vẫn thua ngay trên sân nhà.

Việt Nam đã gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới, những tranh chấp trong quá trình thực hiện các cam kết WTO là điều khó tránh khỏi. Tuy nhiên, nếu không được giải quyết một cách thoả đáng thì sẽ tạo ra tiền lệ để các doanh nghịêp nước ngoài lợi dụng, chèn ép gây thiệt hại cho doanh nghịêp trong nước. Mong rằng các ngành chức năng cần có chế tài đủ mạnh, lập lại trật tự trong hoạt động giao nhận vận tải quốc tế, đảm bảo cho các doanh nghiệp được cạnh tranh bình đẳng trên tinh thần tôn trọng luật pháp Việt Nam và những cam kết với thế giới./.

(Vân Thiêng)